Right to Information Act

What is Right to Information Act? How to apply?

RTI: సమాచార హక్కు చట్టం అంటే ఏంటి.? ఎలా అప్లై చేయాలి.? అన్ని ప్రశ్నలకు సమాధానం

సమాచార హక్కు చట్టాన్ని 2005లో తొలిసారి ప్రారంభించారు. దేశ పౌరులు ప్రభుత్వ అధికారుల నుంచి సమాచారాన్ని పొందేందుకు అధికారం కల్పించే చట్టం ఇది. ప్రభుత్వ పనితీరులో పారదర్శకత, జవాబుదారీతనాన్ని ప్రోత్సహించడం, తద్వారా ప్రజాస్వామ్య ప్రక్రియను మెరుగుపరచడం ఆర్టీఐ చట్టం ముఖ్య ఉద్దేశం. ఈ చట్టం ప్రకారం, ఏ పౌరుడైనా ప్రభుత్వ అధికారి నుంచి ఏదైనా సమాచారాన్ని అభ్యర్థించవచ్చు. సంబంధిత అధికారి అభ్యర్థించిన సమాచారానికి వెంటనే లేదా ముప్పై రోజుల్లోపు తగిన ప్రతిస్పందనను అందించాల్సి ఉంటుంది.

ఈ చట్టం ఉద్దేశం ఏంటి.?

పౌర సాధికారత: ప్రతి పౌరుడికి ప్రభుత్వ అధికారుల వద్ద ఉన్న సమాచారం కోసం దరఖాస్తు చేసుకోవడానికి అధికారం అందిస్తుందీ చట్టం. ఈ చట్టం ప్రధాన లక్ష్యం దేశ పౌరులకు సాధికారత కల్పించడం.

పారదర్శకత: ప్రభుత్వ పనితీరులో పారదర్శకతను ప్రోత్సహించడంతో పాటు అవినీతిని నిరోధించడం ఈ చట్టం ఈ ప్రధాన లక్ష్యం.

జవాబుదారీతనం: ప్రజలు కోరిన అభ్యర్థనలకు సకాలంలో ప్రతిస్పందనలను తప్పనిసరి చేయడం ద్వారా ఈ చట్టం ప్రభుత్వ అధికారులలో జవాబుదారీతనాన్ని పెంచుతుంది. ఇది ప్రభుత్వ పనిని ప్రతి పౌరుడికి తెలియజేస్తుంది.

దరఖాస్తు చేసుకోవడానికి ఎవరు అర్హులు?
భారతదేశంలోని ఏ పౌరుడైనా ఆర్టీఐ దరఖాస్తును దాఖలు చేయవచ్చు.

కేంద్ర లేదా రాష్ట్ర ప్రభుత్వం కింద ఉన్న ఏదైనా ప్రభుత్వ అధికారి నుంచి సమాచారాన్ని అభ్యర్థించవచ్చు.

ప్రతిస్పందన సమయం: అభ్యర్థన అందిన 30 రోజుల్లోపు ప్రభుత్వ అధికారులు స్పందించాల్సి ఉంటుంది.

RTI దరఖాస్తును ఎలా దాఖలు చేయాలి?

స్టెప్‌ 1: దరఖాస్తు రాయాల్సి ఉంటుంది. ఈ దరఖాస్తులో మీరు కోరుకుంటున్న సమాచారానికి సంబంధించిన వివరాలను స్పష్టంగా అందించాలి.

ఫార్మాట్: దరఖాస్తును చేతితో రాయవచ్చు లేదా టైప్ చేయవచ్చు. దానిని సంబంధిత శాఖ ప్రజా సమాచార అధికారి (PIO)కి ఇవ్వాలి.

విషయం స్పష్టంగా: ఇది RTI దరఖాస్తు అని స్పష్టంగా పేర్కొనాలి.

మీకు ఏ సమాచారం అవసరమో స్పష్టంగా చెప్పండి: మీ పేరు, సంప్రదింపు వివరాలను (చిరునామా, ఫోన్ నంబర్) అందించాలి.

RTI దరఖాస్తు ఫామ్‌ కింది విధంగా ఉండాలి:

పబ్లిక్ ఇన్ఫర్మేషన్ ఆఫీసర్,
[డిపార్ట్మెంట్ పేరు],
[చిరునామా]

విషయం: సమాచార హక్కు చట్టం, 2005 కింద సమాచారం కోసం అభ్యర్థన

గౌరవనీయులైన సర్/మేడమ్,

నేను భారతదేశ పౌరుడిని, [మీ పేరు], [మీ చిరునామా] వద్ద నివసిస్తున్నాను. [మీరు కోరుకుంటున్న సమాచారానికి సంబంధించిన నిర్దిష్ట సమాచారం] గురించి RTI చట్టం, 2005 లోని సెక్షన్ 6 ప్రకారం నేను సమాచారాన్ని పొందాలనుకుంటున్నాను. (దరఖాస్తు రుసుము చెల్లించినట్లు రుజువుగా చెల్లింపు రసీదును అప్లికేషన్‌ ఫామ్‌కు యాడ్ చేయండి.)

ధన్యవాదాలు.

ఇట్లు..
[మీ పేరు]
[ఫోన్‌ నెంబర్‌]

స్టెప్ 2: అప్లికేషన్‌ ఫీజు

RTI నిబంధనలు, 2012 ప్రకారం RTI దరఖాస్తుకు నామమాత్రపు రుసుము చెల్లించాల్సి ఉంటుంది. అప్లికేషన్‌ సబ్‌మిషన్‌ కోసం రూ. 10 చెల్లించాల్సి ఉంటుంది. అయితే దారిద్య్రరేఖకు దిగువన ఉన్న (బిపిఎల్) వర్గానికి చెందిన పౌరులకు ఈ రుసుము నుంచి మినహాయింపు ఉంది. ఇందుకోసం వారి బిపిఎల్ కార్డును చూపించాల్సి ఉంటుంది. అప్లికేషన్‌ ఫీజును డిమాండ్ డ్రాఫ్ట్, ఇండియన్ పోస్టల్ ఆర్డర్, ఆన్‌లైన్ చెల్లింపు (ఆన్‌లైన్ దరఖాస్తుల కోసం) ద్వారా సంబంధిత పోర్టల్‌ ద్వారా చెల్లించాల్సి ఉంటుంది.

స్టెప్‌ 3: అప్లికేషన్‌ సబ్‌మిషన్‌

వ్యక్తిగత సమర్పణ: మీరు మీ దరఖాస్తును సంబంధిత విభాగంలోని PIOకి నేరుగా అందజేయవచ్చు.

పోస్టల్ సమర్పణ: మీ దరఖాస్తును రిజిస్టర్డ్ పోస్ట్ లేదా స్పీడ్ పోస్ట్ ద్వారా పంపవచ్చు.

ఆన్‌లైన్ సమర్పణ: అనేక రాష్ట్రాలు RTI దరఖాస్తులను దాఖలు చేయడానికి ఆన్‌లైన్ పోర్టల్‌లను ఏర్పాటు చేశాయి. ఉదాహరణకు, కేంద్ర ప్రభుత్వ విభాగాలకు సంబంధించిన దరఖాస్తుల కోసం దరఖాస్తుదారులు RTI ఆన్‌లైన్‌ను ఉపయోగించవచ్చు.

స్టెప్‌ 4: సమర్పించిన దరఖాస్తును ఎలా ట్రాక్ చేయాలి?

దరఖాస్తును సమర్పించిన తర్వాత, మీకు ఒక ప్రత్యేక రిజిస్ట్రేషన్ నంబర్ వస్తుంది. మీ దరఖాస్తు స్టేటస్‌ను ట్రాక్ చేయడానికి ఈ నంబర్ చాలా కీలకం. దరఖాస్తు స్థితిని ఆన్‌లైన్‌లో లేదా PIO ని నేరుగా సంప్రదించడం ద్వారా తనిఖీ చేయవచ్చు.

ముఖ్యమైన అంశాలు:

ప్రభుత్వ అధికారులు నిర్దిష్ట సమయ వ్యవధిలో దరఖాస్తుకు స్పందించాలి.

30 రోజులు: సాధారణ అభ్యర్థనలకు 30 రోజులు పట్టవచ్చు.

48 గంటలు: జీవితం లేదా స్వేచ్ఛా సమస్యలకు సంబంధించిన అభ్యర్థనలు ఉంటే 2 రోజుల్లోపు ప్రతిస్పందన ఇవ్వాలి.

అప్పీల్ ప్రక్రియ:

ప్రతిస్పందన అందకపోతే లేదా అందించిన సమాచారం సంతృప్తికరంగా లేకుంటే అప్పీల్ దాఖలు చేసే అవకాశాన్ని కూడా చట్టం అందిస్తుంది.

మొదటి అప్పీల్: ప్రతిస్పందన అందిన 30 రోజులలోపు లేదా మీరు అందుకోవాల్సిన సమయం గడిచిన తర్వాత అధికారికి మొదటి అప్పీల్ దాఖలు చేయవచ్చు.

రెండవ అప్పీల్: మొదటి అప్పీల్ దాఖలు చేసిన తర్వాత కూడా మీరు అందుకున్న సమాచారంతో అసంతృప్తి చెందితే, మీరు కేంద్ర సమాచార కమిషన్ (CIC) లేదా రాష్ట్ర సమాచార కమిషన్ (SIC)కి రెండవ అప్పీల్ దాఖలు చేయవచ్చు.

RTI కింద మినహాయింపులు:

RTI చట్టంలోని సెక్షన్ 8 కింద కొన్ని వర్గాల సమాచారాన్ని బహిర్గతం చేయలేరు. జాతీయ భద్రత, వ్యక్తిగత గోప్యత, విదేశీ ప్రభుత్వాల నుంచి గోప్యంగా స్వీకరించిన సమాచారం, వాణిజ్య రహస్యాలు వంటి మినహాయింపులు ఉన్నాయి.

RTI దరఖాస్తును దాఖలు చేయడం అనేది పౌరులు సమాచారాన్ని పొందటానికి, ప్రభుత్వ కార్యకలాపాలలో పారదర్శకతను ప్రోత్సహించడానికి అనుమతించే సరళమైన ప్రక్రియ. ఈ హక్కును పూర్తిగా ఉపయోగించుకోవడం ద్వారా పాలనలో పారదర్శకతను నిర్ధారించడం ప్రతి పౌరుడి విధి.

సమాచార హక్కు చట్టం అనేది భారత పౌరులకు తమ ప్రభుత్వాన్ని జవాబుదారీగా ఉంచడానికి, పనితీరులో పారదర్శకతను కోరుకునే అధికారం ఇచ్చే శక్తివంతమైన సాధనం. ఆర్టీఐ దాఖలు చేయడం మొదట్లో కాస్త కష్టంగా అనిపించవచ్చు. అయితే స్పష్టమైన అవగాహనతో ప్రక్రియను ప్రారంభిస్తే, అది సజావుగా సాగుతుంది.

ఈ చట్టాన్ని సమర్థవంతంగా ఉపయోగించుకోవడం ద్వారా, పౌరులు అవినీతిని తగ్గించడంతో పాటు పాలనలో శాసన, కార్యనిర్వాహక జవాబుదారీతనాన్ని పెంచడంలో సహాయపడగలరు.

RTI దరఖాస్తు దాఖలు చేసేటప్పుడు చేసే తప్పులు ఏంటి?

RTI (సమాచార హక్కు) దరఖాస్తును దాఖలు చేయడం ద్వారా, భారత పౌరులు ప్రభుత్వ అధికారుల పనిలో పారదర్శకతను కొనసాగించవచ్చు. వారి జవాబుదారీతనాన్ని పెంచవచ్చు. అయితే కొన్ని సందర్భాల్లో అభ్యర్థనలు తిరస్కరణకు గురవుతాయి. అవసరమైన సమాచారాన్ని పొందడంలో జాప్యం జరుగుతుంది. దరఖాస్తులో జరిగే కొన్ని సాధారణ తప్పులు ఇప్పుడు తెలుసుకుందాం..

1. అస్పష్టమైన లేదా పొడవైన ప్రశ్నలు:

సాధారణంగా, మీరు అస్పష్టమైన లేదా పొడవైన ప్రశ్నలు అడిగితే, మీ దరఖాస్తు తిరస్కరణకు గురయ్యే అవకాశం ఉంది. దరఖాస్తుదారులు తరచుగా తమకు ఏమి కావాలో స్పష్టంగా అడగడానికి బదులుగా, పొడవైన ప్రశ్నలు, అసంబద్ధమైన సమాచారాన్ని అడుగుతారు. ఉదాహరణకు, 'డిపార్ట్‌మెంట్ కార్యకలాపాల గురించి సమాచారం అందించండి' అని అడగడానికి బదులుగా, 'గత ఆరు నెలల్లో డిపార్ట్‌మెంట్ నిర్వహించిన సమావేశాల నిమిషాలను అందించండి' అని అడగడం మరింత ప్రభావవంతంగా ఉంటుంది. మీరు అందించాల్సిన నిర్దిష్ట పత్రాలను పేర్కొంటే ప్రతిస్పందన వేగంగా ఉంటుంది.

2. ఊహాత్మక ప్రశ్నలు అడగడం.

మీరు ఊహాత్మక ప్రశ్నలు అడిగితే కూడా సంబంధిత విభాగం నుంచి సమాధానం పొందడం కష్టం. ఉదాహరణకు, 'ఒక నిర్దిష్ట విధానాన్ని అమలు చేస్తే ఏమి జరుగుతుంది?' అలా అడగడం చట్టం ప్రకారం చెల్లుబాటు అయ్యే సమాచార హక్కు దరఖాస్తుగా అర్హత పొందదు. డాక్యుమెంట్ చేసిన వాస్తవాలు లేదా పత్రాలకు సంబంధించిన సమాచారాన్నే అందిస్తారు.

3. ఫిర్యాదుల పరిష్కారం కోసం RTIని ఉపయోగించడం

చాలా మంది దరఖాస్తుదారులు వ్యక్తిగత ఫిర్యాదులను పరిష్కరించడానికి లేదా వివాదాలను పరిష్కరించడానికి RTI దరఖాస్తులను తప్పుగా ఉపయోగిస్తారు. ఈ ప్రయోజనం కోసం ఆర్టీఐ చట్టాన్ని అమలు చేయలేదు. ప్రభుత్వ కార్యకలాపాల గురించి పౌరులు సమాచారాన్ని పొందేందుకు వీలు కల్పించడం ద్వారా పారదర్శకతను ప్రోత్సహించడానికి ఈ చట్టాన్ని రూపొందించారని గుర్తుంచుకోవాలి.

About TefZa

This is a short description in the author block about the author. You edit it by entering text in the "Biographical Info" field in the user admin panel.